Bedrijfsculturen en cursussen
Ieder bedrijf en iedere organisatie heeft zijn eigen cultuur. Dit is een bekend fenomeen. Neem nu de rite van de koffie: in de ene organisatie is het koffieritueel vast verankerd in het domein van de secretaresses, terwijl in een ander bedrijf het succes of falen van vrouwelijke emancipatie gemeten wordt aan het aantal keren dat mannen de koffie voor de afdeling halen. En bij weer andere ondernemingen is het ieder voor zich. Verschil moet er zijn, zegt men dan.
Er zijn talloze boeken en theorieën geschreven over organisatieculturen. Kim S. Cameron en Robert E. Quinn gingen in hun boek ‘Onderzoeken en Veranderen’ uit van vier hoofdgroepen: de hiërarchische cultuur, de marktcultuur, de familiecultuur en de adhocratiecultuur. Zij zetten deze vier organisatieculturen als volgt neer:
Volgens de auteurs wordt de hiërarchische cultuur gekenmerkt door een geformaliseerde en gestructureerde werkplek. Procedures worden bedacht door efficiente managers, en het bedrijf wordt op de Amerikaanse manier gerund. (Denk aan McDonald’s)
De marktcultuur is meer gericht op het kostenplaatje en de concurrentiepositie. De markt met al haar kansen en bedreigingen wordt met argusogen in de gaten gehouden, en er wordt bewust op ingespeeld. Philips is hier een voorbeeld van.
Als derde wordt de familiecultuur genoemd: een bedrijf met een ‘wij-gevoel’. Een organisatie waar gezamenlijke inspanningen en individualiteit benadrukt worden krijgt dit stempel opgedrukt. Er heerst een sfeer van veel teamwerk en zeggenschap van het personeel, gecombineerd met minimale managementlagen. People Express Airlines wist met deze aanpak uit te groeien tot een succesvol bedrijf.
De adhocratiecultuur is een flexibel instrument om ad hoc in te spelen op snel opeenvolgende veranderingen, problemen en uitdagingen. Pionieren, innoveren, ontwikkelen – met deze cultuur kan een organisatie erin slagen om een voorsprong te behalen op concurrenten, of beter gezegd: een naam worden voordat er zelfs concurrenten bestaan!
Bij het geven van cursussen is het belangrijk om te weten met welke organisatie je te maken hebt. Ook de vraag waar je klant heen wil is belangrijk: is het wenselijk om creativiteit aan te sporen in een hierarchische organisatie? Wil een adhocratiecultuur wel aan de beperkingen van een nichemarkt herinnerd worden? Zelfs de meest technische cursussen zijn gestoeld op pure communicatie. Instrueren, onderwijzen en trainen zijn per slot van rekening vormen van communicatie. Maar communicatie gaat verder dan alleen het overdragen van kennis. Het inschatten en beoordelen van de huidige stand van zaken van cursisten en hun organisatie, en het verwerken van hun doelstellingen in de cursus zijn net zo belangrijk.
Het is nuttig om te weten met welke bedrijfscultuur je te maken hebt. De klanttevredenheid en de kwaliteit van je aanbod zijn deels afhankelijk van hoe intuitief je inspeelt op de verschillende culturen die je tegenkomt.
Tenslotte: pas wanneer je weet met welke bedrijfscultuur je te maken hebt, kun je bepalen wie de koffie gaat halen in de pauze!
Auteur: Beatrice de Jonge, 2010